Schatten van Dordrecht

De ontdekkingstocht begint bij VVV Dordrecht: het centrum van informatie over de stad. Nadat je rond hebt gespeurd en een lekker bakje koffie hebt gehaald, is het tijd om de stad te gaan verkennen.

De eerste verborgen parel in de historische binnenstad, is dit karakteristieke hofje, waar je anders snel voorbij loopt. Betreed het hofje door het rijk versierde renaissance poortje (let op de spreuken). Je staat nu in het in 1625 gestichte arme vrouwenhof door Arend Maartenszoon. Arend is 3 keer getrouwd geweest en door het idee dat hij een buitenechtelijk kind zou zijn, heeft hij zijn hele leven gezocht naar erkenning. Hij kreeg een succesvolle carrière en rijkdom, maar ook een slechte reputatie.
Als goede daad liet hij een hof bouwen met 38 huisjes rond een binnenplaats met oude bomen en een waterput. Hier mochten arme vrouwen en weduwen wonen. Meteen rechts, in de Regentenkamer, wordt het verhaal uitgebeeld met schilderijen en is er een portrettengalerij van Arend en regenten die het hofje beheerden.
Inmiddels gelden er nog 2 regels van Arend om er te mogen wonen: bewoners moeten van onberispelijk gedrag zijn en ze moeten de woonomgeving liefdevol verzorgen.

Vervolg de route naar Steegoversloot 189. Sta even stil en kijk eens naar beneden. Heb je de stolpersteine al ontdekt? Stolpersteine of wel struikelstenen, zijn kleine, vierkante bronzen keitjes. De stenen herinneren aan de Joodse bewoners die in de Tweede Wereldoorlog werden weggevoerd naar concentratiekampen. De stolpersteine liggen bij het huis waar het slachtoffer als laatste woonde.

Op Steegoversloot 189 zijn dat * Chaim Salomon Haber * Henriëtte Haber – Jacobs: een Dordts-Joods echtpaar. Zij hadden in een hoekpand aan de Steegoversloot een bontwinkel, die ze ook wel trots ‘Het Bonthuis van vertrouwen’ noemden. Op dinsdag 10 november 1942 werden Chaim en Henriëtte opgepakt en opgesloten. Nog geen negen dagen later was Henriëtte in Auschwitz vernietigd. Haar man volgde op 29 februari, ergens in Midden-Europa, na jaren van zware dwangarbeid.

De route gaat door naar de Zakkendragersstraat, let op: je loopt er voorbij voordat je het doorhebt. Dit is namelijk één van de smalste straatjes van Dordrecht. Dat Dordrecht van oudsher een echte handelsstad is, wordt duidelijk met de geschiedenis van deze straat. In Dordrecht kwamen vele schepen vol handelswaar aan, dat vervolgens op de juiste plekken terecht moest komen. Zakkendragers, ook wel mazelaars in Dordrecht, zorgden ervoor dat dit gebeurde. Zij droegen het zware handelswaar op de rug en steunden tegen het muurtje in deze straat om even uit te puffen. Kun je het je voorstellen? Één van de gildenhuizen was ook in dit straatje gevestigd. Loop er gerust even doorheen en waan je even terug in de tijd.

Verscholen tussen de huizen op de Voorstraat, staat dit prachtige kerkgebouw; een herinnering aan de schuilkerk die hier ook stond. Met de reformatie in Dordrecht in 1572 kwam het katholicisme buiten de wet te staan en kwamen katholieken in het geheim bijeen. Later voerde de overheid een soort gedoogbeleid; er mochten kerken gebouwd worden, maar dan wel onzichtbaar achter de huizen. In 1842 werd de vervallen schuilkerk afgebroken en is de huidige kerk gebouwd. Leuk om te weten: het pad is de enige voortuin op de Voorstraat.

Sta even stil voor de poort en kijk omhoog, zie je het stadswapen van Dordrecht dat wordt vastgehouden door twee griffioenen? Loop dan deze indrukwekkende poort door en geniet van het prachtige uitzicht over het drierivierenpunt. Hier komen de Oude Maas, de Noord en de Beneden Merwede samen. Het is het drukst bevaren rivier kruispunt van Europa, maar straalt toch rust uit. Als je onder de poort door gelopen bent en naar boven kijkt, dan zie je de Dordtse stedemaagd die over de stad waakt. In haar ene hand heeft zij het wapen van Dordrecht en in de andere een palmtak. De maagd verbeeldt zo de onneembaarheid van de stad. Wat heeft ze een prachtig uitzicht elke dag.

Je bent aangekomen bij de eerste fotoschat. Als je om je heen kijkt, spreekt het al voor zich waarom. De Damiatebrug, die je zojuist overgestoken bent, is een brug uit 1855, naar een ontwerp van stadsarchitect G.N. Itz. De brug over de monding van de Wolwevershaven werd eerst gemaakt van gietijzer en geslagen ijzer, maar moest hetzelfde jaar nog herbouwd worden vanwege een instorting. Of je een foto van het adembenemende uitzicht met de Groothoofdspoort neemt, of de andere kant op met de brug is aan jou! Allebei kan natuurlijk ook: een schatkist vol herinneringen zit nooit vol.

Na het fotomoment is het tijd om naar de volgende fotoschat te gaan. Vervolg de weg langs de Wolwevershaven. Geniet van alle prachtige monumenten én de boten in het water.

Vanaf de Roobrug heb je uitzicht op Schroevendok Straatman. Schroevendok Straatman is een opvallend rijksmonument uit 1928. Het behoorde toe aan de Machinefabriek L. Straatman Ketelmakerij, deze was van 1902 tot 1996 aan de Kuipershaven gevestigd. Het dok werd gebruikt om schepen deels uit het water te lichten zodat vanaf drijvende, houten vlonders de scheepsroeren en schroeven gerepareerd of vervangen konden worden. Het dok is nog steeds in werking, wat het een levend monument maakt!

Een sfeervol beeld vanaf de Aardappelmarkt is gegarandeerd. De pakhuizen aan beide kanten, daartussen de kades en rijen bootjes en de Grote Kerk als middelpunt van dit geheel maken het een prachtig plaatje. Véél geschiedenis en monumenten in één beeld: Huis van Gijn, De Lange IJzeren Brug, de Grote Kerk… Stop jij deze fotoschat in je schatkist vol herinneringen?

De Wijnbrug geeft een prachtig uitzicht op het Scheffersplein. De terrassen rusten op de plaats van de vroegere tolbrug. Het plein wordt als het ware opgetild door een stenen gewelf. De andere zijde van de Wijnbrug laat Dordrecht op haar mooist zien. Niet voor niets beschreven reizigers in het verleden de stad als ‘Het Venetië van het noorden’ en ‘galei in het water’.

Heb je de stolpersteine hier al ontdekt? Hier ligt een steen voor de familie Gobits: Samuel, Rebecca (Gobits – Leeuwin) en Greta. Het gezin had twee goedlopende meubelzaken. Zij woonden boven de winkel van het pand aan de Voorstraat. Zij stierven tegelijk op 19 november 1943 in Auschwitz. Een broer en zus van Greta hebben de oorlog overleefd. Sta even stil en beeld je in hoe het gezin hier geleefd heeft.

Over de Nieuwe Haven uitgespreid ligt de wonderlijke Lange IJzeren Brug. De brug, met een beweegbaar middendeel, verving in 1855 een houten brug. De ijzeren opvolger is een ontwerp van stadsbouwmeester Itz. Met het graven van de Nieuwe Haven is in 1409 begonnen. Na voltooiing vestigden zich aan Knolhaven Zijde houthandelaren. Aan de andere kant van de brug, waar de kade ook Nieuwe Haven heet, stonden lang pakhuizen en waren bedrijven gevestigd. Nu is het een echte woonstraat.

De huizen bij de Engelenburgerbrug maken in één klap duidelijk: Dordrecht, stad aan het water. De bewoners nemen voor lief dat bij hoogwater hun onderwoning wel eens vol loopt of hebben maatregelen genomen aan de gevels. Vlakbij de brug staat een peilschaal.

Aan het einde van de Korte Engelenburgerkade staat aan de rechterkant een langgerekt pakhuis. Spot jij een vloedsteen tussen Neurenberg en Engeland? Tip: zó hoog stond het water tijdens de watersnoodramp in 1953. Op 1 februari 1953 kwamen 1835 mensen om het leven op de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Eilanden. Een zware storm in combinatie met springtij liet de dijken bezwijken. In Dordrecht vielen 2 doden en de stad ontsnapte aan De Ramp, alle binnen-en buitendijkse gebieden van de binnenstad liepen wel onder water. Het drama dat uitbleef had te maken met de inzet van honderden Dordtenaren én met een drama in ‘s Gravendeel. Hier brak een dijk en liep een deel van Hoeksche Waard onder water, waardoor de druk op de Dordtse dijken ineens verminderde.

Zicht op de Zwijndrechtse brug, de Grote Kerk en een binnenhaven maken dit plaatje altijd mooi. Tip: er staat hier een authentieke lantaarnpaal die de foto net wat extra dimensie kan geven.

Vervolg de route via Maartensgat naar de Grotekerksbuurt voor de volgende schat. Vergeet zeker ook niet om je heen te kijken en te genieten van de omgeving.

De volgende fotoschat is een favoriete foto plek in Dordrecht! Het is het decor van vele films en foto’s geweest. Logisch, want dit plaatje ademt historie en straalt authenticiteit uit. Vervolg de route naar de volgende fotoschat.

Vanaf hier heb je beide kanten op een prachtige foto. Met het Stadhuis in de rug zie je het schilderij van de vijf bekende mannen uit Dordrecht.

De Grachtwacht: gebroeders Johan en Cornelis de Witt, Ary Scheffer, Aelbert Cuyp en Ferdinand Bol. Een Dordts vijftal van grote namen, vereeuwigd op een muur aan de Voorstraathaven.

Met een beetje geluk vaart er net een bootje voorbij!

Dit is het einde van de route, maar hoeft natuurlijk niet het einde van je ontdekkingstocht te zijn. Met een schatkist vol nieuwe herinneringen ben je klaar om nog meer van Dordrecht te (her)ontdekken!