Dordtse Architectuur Route

Geniet hier meteen van het oudste erfgoed van Dordrecht, de rivier de Thure(driht), waarlangs Dordrecht rond 1100 als nederzetting ontstond.

Loop richting de Voorstraat en sla linksaf de Voorstraat op

Dit pand uit 1893 werd gebouwd in opdracht van vlaggen- en vaandelfabrikant C.M. van Diemen. Het is het eerste ontwerp van de later plaatselijk beroemde Dordtse architect H.A. Reus, die een voorgevel ontwierp met een mix van stijlen en veel jugendstil-details. Kijk vooral naar de keramiektegels met bloemmotieven en de recent herstelde sgraffito-decoraties in de nissen van de tweede verdieping.

De opvallende erker bovenin was ooit de kamer van de dienstbode, een bijzondere plek met uitzicht over de straat. Enkele jaren geleden werd verzocht om de kostbare, halfronde ruiten te vervangen door rechte exemplaren, maar gelukkig bleef dit unieke detail behouden.

Sine Labore nihil (‘zonder werk niets’) betekent vrij vertaald ‘arbeid adelt’.

Vaak wordt gedacht dat de voorgevel een zogeheten waterstaatgevel is, zoals die tussen 1824 en 1875 onder toezicht van ingenieurs van Rijkswaterstaat werden gebouwd. In werkelijkheid is de uiterst sobere gevel ouder en dateert van 1776.

De kerk zelf is een laatgotische kloosterkerk, herbouwd na een grote brand in 1518. Via het poortje bereik je Het Hof, ooit het Augustijnenklooster dat in 1275 werd gesticht en een geschenk was van graaf Floris V.

Voorstraat vervolgen

In 1366 werd op last van de graaf van Holland, Zeeland en Beieren hier een grond aangekocht voor de vestiging van de Munt van Holland, waar de munten van het graafschap werden geslagen.

In 1555 vond op last van keizer Karel V een grote verbouwing plaats en werd het poortje geplaatst met fraai gebeeldhouwde objecten.

De komst van de Fransen in 1795 betekende het einde van de Dordtse Munt. De werkzaamheden werden gestaakt en verplaatst naar Utrecht. In 1806 werd het Dordtse bedrijf definitief opgeheven. Het poortje bleef achter als stille getuige van ruim zes eeuwen muntgeschiedenis.

Deze vroeg-20e-eeuwse winkel met toonzaal werd in 1902 gebouwd voor de uit Tiel afkomstige beddenverkoper A.J. Zwijsen. Ontwerp en uitvoering waren in handen van de Dordtse architect Carel Tenenti jr. De stijl is jugendstil, oftewel art nouveau, met de kenmerkende plantaardige motieven, uitbundig, sierlijk en asymmetrisch.

De tableaus van geglazuurde tegels zijn afkomstig van de Delftse plateelbakkerij De Porceleyne Fles. Het pand is gerenoveerd en inwendig verbouwd in 1993, waarbij de essentiële kenmerken bewaard zijn gebleven, zoals de lichtkap.

Kan het mooier? Naast de vorige, 20^ste-eeuwse, wat frivole jugenstilgevel, zie je hier een 18^de-eeuwse gevel in zware Lodewijk XIV stijl. Met vrouwenfiguren, bloemen, vruchten en onder kroonlijst gesneden adelaars.

Het pand werd rond 1743 gebouwd in opdracht van baljuw Johan Herman Hallincg , die, behalve dat hij in de Dordtse stadsregering zetelde, ook baljuw van Zuid-Holland was en daardoor „heer van leven en dood.  Een machtig man.

Deze Renaissance trapgevel uit 1603 in rode steen die van de Hollandsche IJssel kwam. Latere Dordtse gevels werden met gele stenen gemetseld die op de Dordtse steenbakerrijen aan de Oude Maas waren gebakken.

Deze Renaissance trapgevel uit 1603 is gemaakt van rode steen die van de Hollandsche IJssel kwam. Latere Dordtse gevels werden met gele stenen gemetseld die op de Dordtse steenbakerrijen aan de Oude Maas waren gebakken. De gevel werd in 1921 gekocht door de vereniging Hendrick de Keyser uit Amsterdam, die hem liet restaureren. Met zijn felgekleurde zandstenen banden, brede pilasters met gerekte Ionische kapitelen is de gevel een uitstekend voorbeeld van vroeg zeventiende-eeuwse bouwkunst.

Linksaf de Nieuwbrug op

Deze gietijzeren brug uit 1851 is ontworpen door stadsbouwmeester G.N. Itz. De kosten bedroegen maar liefst meer dan 30.000 gulden. Het gietijzer werd gewoon uit een catalogus in Engeland besteld. De reling heeft neo-klassicistische ornamenten. Pas in 1989 kreeg de brug de status van rijksmonument.

Op de hoek met de Wijnstraat zie je het huis Cronenbrugh, in 1906 gebouwd door architect B. van Bilderbeek voor zijn neef notaris W.H. van Bilderbeek.

De stijl is ‘geornamenteerde overgangsstijl’, een bouwstijl die zich kenmerkte door overvloedige versieringen. Het is de brug tussen de neostijlen en modernere stromingen zoals art nouveau. Deze stijl was vooral populair rond 1880-1900.

In de zijgevel zit een zonnewijzer die per half uur de tijd aangeeft tussen 10.00 en 17.00 uur. Op andere tijden staat die gevel in de schaduw en kan de tijd dus niet worden afgelezen. De spreuk ‘ik tel alleen de zonnige uren’ is dus echt van toepassing.

Van 1919 tot 1951 was het pand het Rijksmuseum Van Bilderbeek-Lamaison, daarna deed het dienst als kantongerecht. De achtertuin steekt deels uit over de Wijnhaven. Opvallend zijn de zinken vergaarbakken met de jaartallen ‘anno’ en ‘1906’. In de hoeken zijn gebeeldhouwde eekhoorntjes te zien.

Linksaf de Wijnstraat op

Dit winkel-woonhuis uit 1898 werd gebouwd voor bloemist J.H.L. Germ door architect Carel A. Tenenti en wederom in Jugendstil-stijl. Zie de vogels onder de tweede verdieping… Pauwen misschien?

Dit is trouwens het enige gemeentelijke monument tijdens deze wandeling. Alle andere gebouwen zijn rijksmonumenten!

Is dit in het jaar 2100 misschien wel erfgoed? De kans is vrij groot. De woning uit 2001 (architecten A. Broek en R.F.L. Hazes) met de kenmerkende zonwering heeft een zinken dak.

De gevel wordt door veel passanten als lelijk beschouwd, maar ook in de 18^de en 19^de eeuw werden lelijke panden gebouwd die nu erfgoed zijn

Op de plek van onder andere de gesloopte wijnkoperskapel werd in 1841 naar een ontwerp van stadsbouwmeester G.N. Itz de boterbeurs gebouwd met een ‘late empiregevel’.

Het gebouw kreeg later allerlei bestemmingen zoals Dordrechts Museum (en daardoor een ‘glazen dak’ om licht op de schilderijen te laten vallen), bibliotheek en centrum voor buitenlandse werknemers. Nu is het pand ingedeeld in vijf lofts.

De fabuleuze glas-in-lood ramen zijn van de hand van de Dordtse glaskunstenaar Toon Berg voor de in 1940 verbouwde bibliotheek.

Sla links af, richting de Wijnbrug, het beginpunt van deze korte wandeling.